Tempus, Aktionsart und Aspekt

Tempus
Aktionsart
Aspekt

3. Die Aspekte

Es gibt drei Aspekte:

1. linear / durativ
2. punktuell
3. resultativ

Diese Aspekte sind an Tempusstämme gebunden:

Präsensstamm
linear / durativ
Aoriststamm
punktuell
Perfektstamm
resultativ

2.1. Der lineare / durative Aspekt

Er ist an den Präsensstamm gebunden.

Dies ist ganz offensichtlich der Fall bei Verben wie:

reisen, marschieren
πορεύεσθαι
sagen, sprechen
λέγειν
sehen
ὁρᾶν

Hier handelt es sich um durative Vorgänge, die einen durativen Aspekt in der Darstellung erfordern.


2.2. Der punktuelle Aspekt

Er ist an den Aoriststamm gebunden.

Punktuelle Handlungen liegen ganz offensichtlich vor bei Verben wie:

verstehen, begreifen
μαθεῖν
finden
ευρεῖν
schicken
πέμψαι

Hier handelt es sich um punktuelle Vorgänge, die einen punktuellen Aspekt in der Darstellung erfordern.


2.3. Der resultative Aspekt

Er ist an den Perfektstamm gebunden.

Der Perfektstamm drückt einen Zustand oder ein Resultat aus:

vertrauen
πεποιθέναι
tot sein („gestorben sein“)
τεθνηκέναι
offen stehen („geöffnet sein“)
ἀνεῷχθαι

Diese Verben erfordern zur korrekten Darstellung einen resultativen Aspekt.

Vgl. den berühmten Ausruf von Archimedes: ηὕρηκα = ich hab's (gefunden)!


Zum Abschluss ein Satz, in dem alle vier Tempusstufen verwendet werden und alle genannten Aspekte zum Tragen kommen. Sokrates begegnet zum ersten Mal dem berühmten Sophisten Protagoras, wie dieser gerade eine Rede beendet. Er schildert das (ironisch!) folgendermaßen:

Πρωταγόρας μὲν ἀπεπαύσατο τοῦ λόγου. Aorist 
Καὶ ἐγὼ ἐπὶ μὲν πολὺν χρόνον κεκηλημένος  Perfekt 
ἔτι πρὸς αὐτὸν ἔβλεπον ὡς ἐροῦντά τι  Imperfekt   Futur 
ἐπιθυμῶν ἀκούειν·  Präsens   Präsens 
ἐπεὶ δὲ δὴ ᾐσθόμην,  Aorist 
ὅτι τῷ ὄντι πεπαυμένος εἴη,  Perfekt 
εἶπον βλέψας πρὸς τὸν Ἱπποκράτη· „Ὦ παῖ Ἀπολλοδώρου …“ Aorist   Aorist 
Übersetzung

Zum Satz im einzelnen:

1.

Πρωταγόρας μὲν ἀπεπαύσατο τοῦ λόγου.
Erklärung

2.

Καὶ ἐγὼ ἐπὶ μὲν πολὺν χρόνον κεκηλημένος
Erklärung

3.

ἔτι πρὸς αὐτὸν ἔβλεπον ὡς ἐροῦντά τι ἐπιθυμῶν ἀκούειν·
Erklärung

4.

ἐπεὶ δὲ δὴ ᾐσθόμην,
Erklärung

5.

ὅτι τῷ ὄντι πεπαυμένος εἴη
Erklärung

6.

εἶπον βλέψας πρὸς τὸν Ἱπποκράτη· „Ὦ παῖ Ἀπολλοδώρου …“
Erklärung