|
|||
Sophokles, AntigoneKreons Thronrede |
|||
| |||
Text nach Pearson
Kommentar / Übersetzung
162 165 170 Κρεων ἄνδρες, τὰ μὲν δὴ πόλεος ἀσφαλῶς θεοὶ πολλῷ σάλῳ σείσαντες ὤρθωσαν πάλιν· ὑμᾶς δ᾽ ἐγὼ πομποῖσιν ἐκ πάντων δίχα ἔστειλ᾽ ἱκέσθαι τοῦτο μὲν τὰ Λαΐου σέβοντας εἰδὼς εὖ θρόνων ἀεὶ κράτη, τοῦτ᾽ αὖθις, ἡνίκ᾽ Οἰδίπους ὤρθου πόλιν, κἀπεὶ διώλετ᾽, ἀμφὶ τοὺς κείνων ἔτι παῖδας μένοντας ἐμπέδοις φρονήμασιν. ὅτ᾽ οὖν ἐκεῖνοι πρὸς διπλῆς μοίρας μίαν καθ᾽ ἡμέραν ὤλοντο παίσαντές τε καὶ πληγέντες αὐτόχειρι σὺν μιάσματι, ἐγὼ κράτη δὴ πάντα καὶ θρόνους ἔχω γένους κατ᾽ ἀγχιστεῖα τῶν ὀλωλότων. 162 τὰ … πόλεος den Zustand der Stadt; πόλεος statt πόλεως 163 ὁ σάλος Schwanken, Gewoge, Unruhe, Erschütterung — σείω schwingen, erschüttern, aufrütteln — ὤρθωσαν s. zu V. 83 164 ὁ πομπός Bote, Gefährte, Begleiter — ἐκ πάντων gemeint ist das ganze Volk — δίχα hier: getrennt von 165 ἔστειλ᾽ → Stf — ἱκέσθαι → Stf — ἔστειλ᾽ ἱκέσθαι hier: ich habe zu mir kommen lassen — τοῦτο beachte das τοῦτο μὲν … τοῦτ᾽ αὖθις (), wie eine μέν–δέ-Struktur; beziehe beide τοῦτο auf εἰδώς (V. 166); ziehe das εἰδώς vor und mache den Rest jeweils davon abhängig — 165f τὰ Λαΐου … σέβοντας … θρόνων … κράτη gehört zusammen: die Herrschaft von Laios’ Thron ehren — 167 ὤρθου s. zu V. 83; drücke das Impf. aus! — 168 κἀπεί Krasis aus καὶ ἐπεί — διώλετ᾽ → Stf — κείνων = ἐκείνων 169 ἔμπεδος feststehend, unumstößlich — τὸ φρόνημα, -ατος Sinn, Verstand, Gesinnung 170 διπλῆς s. zu V. 83 171 ὤλοντο → Stf — παίσαντες v. παίω (Aor.: ἔπαισα) schlagen, hauen 172 πληγέντες → Stf — αὐτόχειρ, -ειρος mit eigener Hand — τὸ μίασμα, -ατος Befleckung, Verunreinigung 174 ἀγχιστεῖα τὸ ἀγχιστεῖον: nahe Verwandtschaft — τῶν ὀλωλότων → Stf → Dekl. 175 180 185 190 ἀμήχανον δὲ παντὸς ἀνδρὸς ἐκμαθεῖν ψυχήν τε καὶ φρόνημα καὶ γνώμην, πρὶν ἂν ἀρχαῖς τε καὶ νόμοισιν ἐντριβὴς φανῇ. ἐμοὶ γὰρ ὅστις πᾶσαν εὐθύνων πόλιν μὴ τῶν ἀρίστων ἅπτεται βουλευμάτων, ἀλλ᾽ ἐκ φόβου του γλῶσσαν ἐγκλῄσας ἔχει, κάκιστος εἶναι νῦν τε καὶ πάλαι δοκεῖ· καὶ μεῖζον’ ὅστις ἀντὶ τῆς αὑτοῦ πάτρας φίλον νομίζει, τοῦτον οὐδαμοῦ λέγω. ἐγὼ γάρ, ἴστω Ζεὺς ὁ πάνθ᾽ ὁρῶν ἀεί, οὔτ᾽ ἂν σιωπήσαιμι τὴν ἄτην ὁρῶν στείχουσαν ἀστοῖς ἀντὶ τῆς σωτηρίας, οὔτ᾽ ἂν φίλον ποτ᾽ ἄνδρα δυσμενῆ χθονὸς θείμην ἐμαυτῷ, τοῦτο γιγνώσκων ὅτι ἥδ᾽ ἐστὶν ἡ σῴζουσα καὶ ταύτης ἔπι πλέοντες ὀρθῆς τοὺς φίλους ποιούμεθα.
[Übersetzung]
175 ἐκμαθεῖν = verstärktes μαθεῖν 177 ἡ ἀρχή hier: Herrschaft — ἐντριβής, -ἐς geübt, beschäftigt — φανῇ → Stf 178 εὐθύνων v. εὐθύνω: gerade machen, richten, lenken 179 τὸ βούλευμα Beschluss 180 ἐγκλῄσας ἔχει verschlossen halten (Part. Aor. v. ἐγκλείω bzw. ἐγκλῄω) 182 μεῖζον’ ὅστις ἀντὶ τῆς αὑτοῦ πάτρας φίλον νομίζει ordne so: ὅστις ἀντὶ … πάτρας φίλον μεῖζονα νομίζει — ἡ πάτρα Heimat, Vaterland — φίλον μεῖζονα νομίζειν νομίζειν m. dopp. Akk.: halten für 183 οὐδαμοῦ λέγω nichtswürdig nennen 184 ἴστω → Stf → Konjug. 185 σιωπήσαιμι ≈ σιγήσαιμι — ἡ ἄτη Verblendung, Verhängnis 186 στείχω gehen, schreiten — ὁ ἀστός Bürger 187 ἄνδρα δυσμενῆ χθονός wörtl.: einen der Erde feindlich gesinnten Mann, hier: einen Feind der Stadt — 187f φίλον … θείμην ἐμαυτῷ mir (jmd.) zum Freund nehmen; θείμην → Konjug.; reflexives Med.! 188 ὅτι nämlich dass 189 ἥδ᾽ = ἥδε; Bezug auf χηών (V. 187) – gemeint ist also die Stadt — ταύτης ἔπι Anastrophe, statt ἐπὶ ταύτης auf ihr (die Stadt gedacht als ein Schiff, deshalb auch πλέοντες; vgl. das Bild vom Staatsschiff!) 190 ὀρθῆς hier: aufgerichtet (Schiffsmetapher!) — ποιούμεθα reflexives Medium! 195 200 205 210 τοιοῖσδ᾽ ἐγὼ νόμοισι τήνδ᾽ αὔξω πόλιν. καὶ νῦν ἀδελφὰ τῶνδε κηρύξας ἔχω ἀστοῖσι παίδων τῶν ἀπ᾽ Οἰδίπου πέρι· Ἐτεοκλέα μέν, ὃς πόλεως ὑπερμαχῶν ὄλωλε τῆσδε, πάντ᾽ ἀριστεύσας δορί, τάφῳ τε κρύψαι καὶ τὰ πάντ᾽ ἀφαγνίσαι ἃ τοῖς ἀρίστοις ἔρχεται κάτω νεκροῖς· τὸν δ᾽ αὖ ξύναιμον τοῦδε, Πολυνείκη λέγω, ὃς γῆν πατρῴαν καὶ θεοὺς τοὺς ἐγγενεῖς φυγὰς κατελθὼν ἠθέλησε μὲν πυρὶ πρῆσαι κατάκρας, ἠθέλησε δ᾽ αἵματος κοινοῦ πάσασθαι, τοὺς δὲ δουλώσας ἄγειν, τοῦτον πόλει τῇδ᾽ ἐκκεκήρυκται τάφῳ μήτε κτερίζειν μήτε κωκῦσαί τινα, ἐᾶν δ᾽ ἄθαπτον καὶ πρὸς οἰωνῶν δέμας καὶ πρὸς κυνῶν ἐδεστὸν αἰκισθέν τ᾽ ἰδεῖν. τοιόνδ᾽ ἐμὸν φρόνημα, κοὔποτ᾽ ἔκ γ᾽ ἐμοῦ τιμὴν προέξουσ᾽ οἱ κακοὶ τῶν ἐνδίκων· ἀλλ᾽ ὅστις εὔνους τῇδε τῇ πόλει, θανὼν καὶ ζῶν ὁμοίως ἐξ ἐμοῦ τιμήσεται.
[Übersetzung]
191 νόμοισι = νόμοις — αὔξω = αὐξάνω vermehren, fördern 192 ἀδελφὰ τῶνδε wörtl.: „verschwistert mit diesem“, prägnant: dementsprechend 193 ἀστοῖσι = ἀστοῖς, s. zu V. 186 oben — παίδων τῶν ἀπ᾽ Οἰδίπου πέρι Anastrophe; ordne so: περὶ <τῶν> παίδων τῶν … 194 πόλεως ὑπερμαχῶν … τῆσδε = ὑπὲρ τῆσδε <τῆς> πόλεως μαχησάμενος 195 ὄλωλε → Stf — πάντ᾽ = πάντα (adv. Akk.) in jeder Hinsicht — ἀριστεύω sich auszeichnen — δορί = δόρατι (v. τὸ δόρυ Speer) 196 τὰ πάντ᾽ ἀφαγνίσαι alle sonstigen Ehren hinzufügen 197 ἔρχομαι hier: zukommen — κάτω unten, in der Unterwelt 198 ξύναιμός τινος mit jmd. blutsverwandt 199 πατρῴος väterlich — ἐγγενής einheimisch 200 κατέρχομαι herab-, zurückkommen — ἠθέλησε → Stf 201 πρῆσαι Aor. v. πίμπρημι, πρήσω, ἔπρησα verbrennen — κατάκρας (eig. „vom Gipfel“) ganz und gar 202 πάσασθαι Aor. zu πατέομαι: kosten, essen, verzehren — ἄγειν hier: wegführen (in die Sklaverei) 203 ἐκκεκήρυκται die Vorsilbe εκ- dient nur zur Verstärkung. → Stf 204 κτερίζειν ehrenvoll bestatten — κωκύω τινά jmd. beweinen 205 ἐᾶν nicht ἐάν! → Stf — ἄθαπτος ἄ-θαπτος (also α privativum); → Stf — οἰωνός Raubvogel — τό δέμας Körperbau, Statur, Gestalt 206 ὁ κύων, κυνός Hund — ἐδεστός gegessen, angefressen — αἰκισθέν v. αἰκιζω: misshandeln, schänden 207 φρόνημα s. zu V. 169 — κοὔποτ᾽ = καὶ οὔποτε — ἔκ γ᾽ ἐμοῦ nach meiner Veranlassung 208 τιμήν Akk. Graecus — προέξουσ᾽ = προέξουσι v. προέχω (+ Gen.): voraushaben, einen Vorzug haben vor jmd. — ἔνδικος gerecht, rechtmäßig 209 εὔνους wohlgesinnt — θανών → Stf 210 ζῶν (Part. Präs. v. ζάω bzw. ζώω): lebend — ἐξ ἐμοῦ hier = ὑπὸ ἐμοῦ Χο. σοὶ ταῦτ᾽ ἀρέσκει, παῖ Μενοικέως, ποιεῖν τὸν τῇδε δύσνουν καὶ τὸν εὐμενῆ πόλει· νόμῳ δὲ χρῆσθαι παντί, τοῦτ’ ἔνεστί σοι καὶ τῶν θανόντων χὡπόσοι ζῶμεν πέρι.
[Übersetzung]
212 δύσνους übel gesinnt — 214 χὡπόσοι = καὶ ὁπόσοι — ζῶμεν s. zu V. 210 Χο. νεωτέρῳ τῳ τοῦτο βαστάζειν πρόθες. Κρ. ἀλλ᾽ εἴσ᾽ ἑτοῖμοι τοῦ νεκροῦ γ᾽ ἐπίσκοποι.
[Übersetzung]
217 ὁ ἐπίσκοπος Aufseher, Wächter Χο. τί δῆτ᾽ ἂν ἄλλο τοῦτ᾽ ἐπεντέλλοις ἔτι;
[Übersetzung]
218 τί δῆτ᾽ = τί δῆτα; was denn? ἐπεντέλλω noch dazu auftragen Κρ. τὸ μὴ ’πιχωρεῖν τοῖς ἀπιστοῦσιν τάδε.
[Übersetzung]
219 ’πιχωρεῖν = ἐπιχωρεῖν: hinzugehen, gestatten ἀπιστέω nicht glauben, bezweifeln; nicht gehorchen, nicht befolgen 220 Χο. οὔκ ἔστιν οὕτω μῶρος ὃς θανεῖν ἐρᾷ.
[Übersetzung]
220 μῶρος dumm; Dummkopf ὅς Rel.-Satz mit konsekutivem Sinn (→ οὕτω) Κρ. καὶ μὴν ὁ μισθός γ᾽ οὗτος. ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ἐλπίδων ἄνδρας τὸ κέρδος πολλάκις διώλεσεν. |
|||
| |||
|