|
|||
Platon, Protagoras„Kulturentstehungsmythos des Protagoras“ 2. Teil322a3–322d5 |
|||
| |||
322
Text nach Burnet
Kommentar / Übersetzung nach Schleiermacher
a 3 5 b 5 c 5 d 5 Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν· ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ᾽ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής — πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική — ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις· ὅτ᾽ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν, μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν᾽ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία, τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώ- ποις· „Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; Νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;“ „Ἐπὶ πάντας“, ἔφη ὁ Ζεύς, „καὶ πάντες μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ᾽ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως.“
[Übersetzung]
a3 μετέσχε → Stf; das Präfix μετα- bedeutet bei vielen Verben (ἔχειν, λαμβάνειν, διδόναι usw.) Anteil; diese Verben regieren den Gen.
— a4 συγγένεια Verwandtschaft
— aaa als einziges der Lebewesen
— θεοὺς νομίζειν an Götter glauben
—
a6 διηρθρώσατο v. διαρθρόω zergliedern, hier: etw. artikulieren, nl. φωνὴν καὶ ὀνόματα — οἰκήσεις vgl. zu 321d6 aaa — a7 ἡ ἐσθής, -ῆτος Kleid — ὑπόδεσις, -εως = ὑπόδημα Schuh — ἡ στρωμνή Bett — a8 ηὕρετο → Stf; Med. ≈ Akt. — παρεσκευασμένοι Tempus? → Pf. Pass. — b1 ᾤκουν Impf. v. οἰκέω — σποράδην zerstreut, einzeln (Fw. sporadisch) — ἀπώλλυντο Pass. v. ἀπόλλυμι — b2 πανταχῇ auf jede Weise — αὐτῶν ἀσθενέστεροι Komparativ mit Gen. comparativus — b3 δημιουργικός zum Handwerk gehörig — b4 ἱκανὴ βοηθός ausreichend hilfreich — τὸν τῶν θηρίων πόλεμον Krieg gegen die Tiere — ἐνδεής erg. ἦν von vorn: war nicht ausreichend — b6 ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι reflex. Med. — b7 ἁθροισθεῖεν passivischer Aor. in med. Bedeutung — ἠδίκουν Impf. v. ἀδικέω — b8 σκεδαννύμενοι Part. Präs. Pass. v. σκεδάννυμι zerstreuen — c1 δείσας περί (→ Stf) fürchten um — πᾶν als Ganzes — c2 πέμπει ἄγοντα er schickt, um zu bringen — αἰδώς τε καὶ δίκη (Dekl. αἰδώς, αἰδοῦς, αἰδοῖ, αἰδῶ) Scham und Recht; diese Stelle ist kulturhistorisch grundlegend! — c3 ἵν᾽ = ἵνα — εἶεν Subj. dazu sind αἰδώς τε καὶ δίκη — κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί Ordner und verbindende Glieder der Freundschaft — Ἐρωτᾷ 3. P. Sg. v. ἐρωτάω — c4 τίνα τρόπον auf welche Weise — δοίη → Konjug. — c5 Πότερον Einl. einer Wahlfrage, die fortgesetzt wird durch ἢ drei Zeilen weiter (d1) — ὡς – οὕτω wie … so — νενέμηνται → Stf — c6 νείμω ist auch eine Form von νέμω — εἷς → Zahl — εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις ordne so: εἷς, ἔχων ἰατρικὴν, ἱκανός [ἐστι] πολλοῖς ἰδιώταις — d1 θῶ → Konjug. — d4 θὲς → Konjug. — τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν der gesamte Ausdruck ist Akk.-Obj. zu κτείνειν — κτείνειν ist die Infinitivergänzung zu θὲς |
|||
| |||
|