|
|||
Platon, Symposion215 a4–216 c5: Rede des Alkibiades (in Auszügen) |
|||
St.III
215 Griechischer Text
Z.
Kommentar / Übersetzung
a 4
5 b 5 Σωκράτη δ’ ἐγὼ ἐπαινεῖν, ὦ ἄνδρες, οὕτως ἐπιχειρήσω,
δι’ εἰκόνων. Οὗτος μὲν οὖν ἴσως οἰήσεται ἐπὶ τὰ γελοιότερα, ἔσται δ’ ἡ εἰκὼν τοῦ ἀληθοῦς ἕνεκα, οὐ τοῦ γελοίου. Φημὶ γὰρ δὴ ὁμοιότατον αὐτὸν εἶναι τοῖς σιληνοῖς τούτοις τοῖς ἐν τοῖς ἑρμογλυφείοις καθημένοις, οὕστινας ἐργάζονται οἱ δημιουργοὶ σύριγγας ἢ αὐλοὺς ἔχοντας, οἳ διχάδε διοιχθέντες φαίνονται ἔνδοθεν ἀγάλματα ἔχοντες θεῶν. Καὶ φημὶ αὖ ἐοικέναι αὐτὸν τῷ σατύρῳ τῷ Μαρσύᾳ. Ὅτι μὲν οὖν τό γε εἶδος ὅμοιος εἶ τούτοις, ὦ Σώκρατες, οὐδ’ αὐτὸς ἄν που ἀμφισβητήσαις· ὡς δὲ καὶ τἆλλα ἔοικας, μετὰ τοῦτο ἄκουε. Ὑβριστὴς εἶ· ἢ οὔ; Ἐὰν γὰρ μὴ ὁμολογῇς, μάρτυρας παρ- έξομαι. Ἀλλ’ οὐκ αὐλητής; Πολύ γε θαυμασιώτερος ἐκείνου <εἶ>. 5 10
[Übersetzung]
— 1 ἐπαινεῖν → Stf
— ἐπιχειρήσω → Stf
— δι’ = διά
— 2 οἰήσεται → Stf
— ἐπὶ τὰ γελοιότερα um ihn eher lächerlich zu machen; γελοῖος lächerlich (vgl. γελάω)
— 3 φημί Konjug.
— 4 ὁ σιληνός Silen (Silene sind Begleiter des Dionysos), hier Silenstatue; eine solche war innen hohl und enthielt weitere Figuren
— 5 τὸ ἑρμογλυφεῖον Bildhauerwerkstatt
– καθημένοις → Stf
— οὕστινας → ὅστις
— 6 ἡ σῦριγξ, σύριγγος Syrinx, (Hirtenpfeife)
— ὁ αὐλός, οῦ Aulos (Flöte)
— διχάδε Adv. nach zwei Seiten hin
— διοιχθέντες v. δι-οίγνυμι öffnen → Stf
— 7 ἔνδοθεν drinnen, innerhalb
— αὖ = αὔθις
– 8 ἐοικέναι Inf. v. ἔοικα
— ὁ σάτυρος, ου Satyr, vgl. oben „Silen“
— 8–9 τό γε εἶδος ὅμοιος εἶ τούτοις: ὅμοιός τινι jmdm. ähnlich; τὸ εἶδος: acc. Graecus
— 10 ἀμφισβητήσαις zur Form vgl. ποιέω
— ὡς = ὅτι
— τἆλλα Krasis aus τὰ ἄλλα; hier: a cc. Graecus
— 11 ὑβριστής vgl. ὑβρίζω
— εἶ → Κonjug.
— ἐὰν … μὴ ὁμολογῇς → Konditionalsatz
— παρέξομαι → Stf; μάρτυρας παρέχομαι Zeugen stellen
— 12 αὐλητής Flötenspieler
— θαυμάσιος, α, ον erstaunlich, seltsam, bewundernswert
— ἐκείνου Gen. comp.
c
5 d Ὁ μέν γε δι’ ὀργάνων ἐκήλει τοὺς ἀνθρώπους τῇ ἀπὸ τοῦ
στόματος δυνάμει, καὶ ἔτι νυνί <κηλεῖ>, ὃς ἂν τὰ ἐκείνου αὐλῇ – ἃ γὰρ Ὄλυμπος ηὔλει, Μαρσύου λέγω, τούτου διδάξαντος – τὰ οὖν ἐκείνου ἐάν τε ἀγαθὸς αὐλητὴς αὐλῇ ἐάν τε φαύλη αὐλητρίς, μόνα κατέχεσθαι ποιεῖ καὶ δηλοῖ τοὺς τῶν θεῶν τε καὶ τελετῶν δεομένους διὰ τὸ θεῖα εἶναι. Σὺ δ’ ἐκείνου τοσοῦτον μόνον διαφέρεις, ὅτι ἄνευ ὀργάνων ψιλοῖς λόγοις ταὐτὸν τοῦτο ποιεῖς.
13
15 20
[Übersetzung]
– 13 κηλέω be-, verzaubern
– 14 τὰ ἐκείνου seine Melodien
— αὐλέω (mit der Flöte) spielen
– 18 διαφέρω τινός sich von jemandem / etwas unterscheiden
— ψιλός nackt, bloß, einfach
— ταὐτὸν τοῦτο genau dasselbe. Überlege die Bedeutung der beiden Pronomina!
d
5 Ἡμεῖς γοῦν ὅταν μέν του ἄλλου ἀκούωμεν
λέγοντος, καὶ πάνυ ἀγαθοῦ ῥήτορος, ἄλλους λόγους, οὐδὲν μέλει ὡς ἔπος εἰπεῖν οὐδενί. Ἐπειδὰν δὲ σοῦ τις ἀκούῃ ἢ τῶν σῶν λόγων ἄλλου λέγοντος, κἂν πάνυ φαῦλος ᾖ ὁ λέγων, ἐάντε γυνὴ ἀκούῃ ἐάντε ἀνὴρ ἐάντε μειράκιον, ἐκπεπλη- γμένοι ἐσμὲν καὶ κατεχόμεθα.
20
25
[Übersetzung]
– 20 του = τινός
– 23 κἄν = καὶ ἐάν → Konditionalsatz
– 24 ἐάντε … ἐάντε sei es dass … oder dass
— τὸ μειράκιον der Knabe, Junge
— ἐκπεπληγμένοι → Stf
– 25 κατέχω niederhalten, festhalten; hier: κατέχομαι (Pass.) begeistert sein
6
e 5 216 5 8 Ἐγὼ γοῦν, ὦ ἄνδρες, εἰ μὴ
ἔμελλον κομιδῇ δόξειν μεθύειν, εἶπον ὀμόσας ἂν ὑμῖν οἷα δὴ πέπονθα αὐτὸς ὑπὸ τῶν τούτου λόγων καὶ πάσχω ἔτι καὶ νυνί. Ὅταν γὰρ ἀκούω, πολύ μοι μᾶλλον ἢ τῶν κορυβαν- τιώντων ἥ τε καρδία πηδᾷ καὶ δάκρυα ἐκχεῖται ὑπὸ τῶν λόγων τῶν τούτου, ὁρῶ δὲ καὶ ἄλλους παμπόλλους τὰ αὐτὰ πάσχοντας. Περικλέους δὲ ἀκούων καὶ ἄλλων ἀγαθῶν ῥητόρων εὖ μὲν ἡγούμην λέγειν, τοιοῦτον δ᾽ οὐδὲν ἔπασχον, οὐδ᾽ ἐτεθορύβητό μου ἡ ψυχὴ οὐδ᾽ ἠγανάκτει ὡς ἀνδραποδω- δῶς διακειμένου· ἀλλ᾽ ὑπὸ τουτουῒ τοῦ Μαρσύου πολλάκις δὴ οὕτω διετέθην ὥστε μοι δόξαι μὴ βιωτὸν εἶναι ἔχοντι ὡς ἔχω. Καὶ ταῦτα, ὦ Σώκρατες, οὐκ ἐρεῖς ὡς οὐκ ἀληθῆ. Καὶ ἔτι γε νῦν ξύνοιδ᾽ ἐμαυτῷ ὅτι εἰ ἐθέλοιμι παρέχειν τὰ ὦτα, οὐκ ἂν καρτερήσαιμι ἀλλὰ ταὐτὰ ἂν πάσχοιμι. Ἀναγκάζει γάρ με ὁμολογεῖν ὅτι πολλοῦ ἐνδεὴς ὢν αὐτὸς ἔτι ἐμαυτοῦ μὲν ἀμελῶ, τὰ δ᾽ Ἀθηναίων πράττω. Βίᾳ οὖν ὥσπερ ἀπὸ τῶν Σειρήνων ἐπισχόμενος τὰ ὦτα οἴχομαι φεύγων, ἵνα μὴ αὐτοῦ καθήμενος παρὰ τούτῳ καταγηράσω.
25
30 35 40 42
[Übersetzung]
– 26 κομιδῇ völlig
— μεθύω trunken sein, vom Wein berauscht sein
— ὀμόσας → Stf
– 27 πέπονθα → Stf
– 28 νυνί = νῦν mit deiktischem (= hinweisendem) Iota (ohne Auswirkung auf die Bedeutung)
— κορυβαντιάω verzückt sein wie die Korybanten (= Kybelepriester)
– 29 πηδάω springen
– ἐκχεῖται: ἐκχέω ausgießen; ἐκχέομαι (Pass.) hervorströmen
– 30 πάμ-πολυς, παμπόλλη, πάμπολυ sehr viel, sehr groß
– 31 Περικλέους δὲ ἀκούων καὶ … εὖ μὲν ἡγούμην λέγειν als ich Perikles und … hörte, glaubte ich, dass sie gut sprächen
– 32 τοιοῦτον οὐδέν etwas derartiges … nicht
– 33 ἐτεθορύβητο Plqpf. Pass. v. θορυβέω lärmen, außer Fassung bringen
– ἀνδραποδώδης sklavisch
– 34 τουτουί vgl. oben zu νυνί (Z. 28)
– 35 οὕτω διετέθην → Stf; οὕτω διατίθημι in einen solchen Zustand versetzen; das Adv. bei διατίθημι gibt stets die Art des Zustands an, in den man versetzt (wird)
– ἔχοντι ὡς ἔχω wenn ich so bliebe, wie ich bin
– 36 ἐρεῖς → Stf
– 36 ξύνοιδ᾽ ἐμαυτῷ = σύνοιδα ἐμαυτῷ (ὅτι) ich bin mir bewusst, (dass)
– 38 καρτερήσαιμι v. καρτερέω standhaft sein, aushalten; zur Formbildung → ποιέω und → Konjug.
– 39 ἐνδεής, ές + Gen.! (einer Sache) bedürftig
ὤν → Konjug.
– ἐμαυτοῦ ἀμελῶ: (ἀμελέω + Gen.) ich vernachlässige mich selbst
– 41 αἱ Σειρήνες, ων die Sirenen
– ἐπέχομαι τὰ ὦτα die Ohren verschließen; zur Form → Stf v. ἀπέχομαι
– 42 αὐτοῦ dort
— καθήμενος → Stf
— καταγηράσκω alt werden
8
b 5 Πέπονθα δὲ
πρὸς τοῦτον μόνον ἀνθρώπων, ὃ οὐκ ἄν τις οἴοιτο ἐν ἐμοὶ ἐνεῖναι, τὸ αἰσχύνεσθαι ὁντινοῦν· ἐγὼ δὲ τοῦτον μόνον αἰσχύνομαι. Σύνοιδα γὰρ ἐμαυτῷ ἀντιλέγειν μὲν οὐ δυνα- μένῳ, ὡς οὐ δεῖ ποιεῖν, ἃ οὗτος κελεύει, ἐπειδὰν δὲ ἀπέλθω, ἡττημένῳ τῆς τιμῆς τῆς ὑπὸ τῶν πολλῶν.
42
45 47
[Übersetzung]
– 42 πέπονθα → Stf
– 43 πρός τινα hier: bei
— οἴοιτο → Stf u. → Konjug.
– 44 αἰσχύνομαι + Akk. sich vor jmd. schämen
– ὁντινοῦν (gebildet aus ὅστις + οὖν) → verallg. Rel.-Pron. irgendjemand
– 45 σύνοιδα ἐμαυτῷ + Part. (hier δυναμένῳ) sich bewusst sein, dass → Stf
— ἀντιλέγω widersprechen
— δυναμένῳ der Dat. hängt von ἐμαυτῷ ab! Inhaltlich ist aber Alkibiades, also das Subjekt, gemeint
— ἀπέλθω → Stf
– 47 ἡττημένῳ → Stf
— αἱ τιμαί hier: Ehren-bezeugungen
5
c Δραπετεύω οὖν
αὐτὸν καὶ φεύγω, καὶ ὅταν ἴδω, αἰσχύνομαι τὰ ὡμολογημένα. Καὶ πολλάκις μὲν ἡδέως ἂν ἴδοιμι αὐτὸν μὴ ὄντα ἐν ἀνθρώποις· εἰ δ’ αὖ τοῦτο γένοιτο, εὖ οἶδα, ὅτι πολὺ μεῖζον ἂν ἀχθοίμην, ὥστε οὐκ ἔχω, ὅ τι χρήσωμαι τούτῳ τῷ ἀνθρώπῳ.
47
50
[Übersetzung]
– 47 δραπετεύω + Akk. vor jmd. davonlaufen
– 48 ἴδω → Stf
— ὡμολογημένα → Stf
– 49 ἡδέως Adv. v. ἡδύς, ἡδεία, ἡδύ; hier: am liebsten
— ἴδοιμι → Stf; davon abhängig αὐτὸν μὴ ὄντα ἐν ἀνθρώποις dass er nicht … ist
– 50 αὖ = αὖθις
— μεῖζον Komparativ v. μέγας
— ἀχθοίμην Opt. Präs. v. ἄχθομαι → Stf
– 51 ἔχω hier: wissen
— ὅ τι χρήσωμαι τούτῳ τῷ ἀνθρώπῳ was ich mit diesem Menschen anfangen soll
5 Καὶ ὑπὸ μὲν δὴ τῶν αὐλημάτων καὶ ἐγὼ καὶ ἄλλοι πολλοὶ
τοιαῦτα πεπόνθασιν ὑπὸ τοῦδε τοῦ σατύρου. |
|||