|
|||
Herodot, HistorienSolon und Kroisos (1,6.29–30) |
|||
1,6
Griechischer Text
Z.
Kommentar / Übersetzung
1
2 3 Κροῖσος ἦν Λυδὸς μὲν γένος, παῖς δὲ Ἀλυάττεω,
τύραννος δὲ ἐθνέων τῶν ἐντὸς Ἅλυος ποταμοῦ (…). Οὗτος ὁ Κροῖσος βαρβάρων πρῶτος τῶν ἡμεῖς ἴδμεν τοὺς μὲν κατε- στρέψατο Ἑλλήνων ἐς φόρου ἀπαγωγήν, τοὺς δὲ φίλους προσεποιήσατο. Κατεστρέψατο μὲν Ἴωνάς τε καὶ Αἰολέας καὶ Δωριέας τοὺς ἐν τῇ Ἀσίῃ, φίλους δὲ προσεποιήσατο Λακεδαιμονίους. Πρὸ δὲ τῆς Κροίσου ἀρχῆς πάντες Ἕλληνες ἦσαν ἐλεύθεροι. 5 8
[Übersetzung]
— 1 γένος (Acc. Graecus) von der Abstammung her
— Ἀλυάττεω Gen. v. Ἀλυάττης Alyattes → DG (#2)
— 2 ἐντὸς Ἅλυος ποταμοῦ diesseits des Halys. Der Halys war der 1355 km lange Grenzfluss zw. Lydern und Medern (= Persern), heute: Kızılırmak [= Roter Fluss] → Karte
— 3 τῶν ἡμεῖς ἴδμεν Attraktion des Relativums; übs. als ob da stünde: τούτων, οὓς ἡμεῖς ἴσμεν → Stf
— καταστρέφομαι (jmdn.) unterwerfen
— 4 ἐς φόρου ἀπαγωγήν zur Tributpflicht; übs. ἐς φόρου ἀπαγωγήν καταστρέφομαι mit: tributpflichtig machen
— 6 προσποιέομαι hier: für sich gewinnen
1,29
1
2 Κατεστραμμένων δὲ τούτων καὶ προσεπικτωμένου Κροίσου
Λυδοῖσι ἀπικνέονται ἐς Σάρδις ἀκμαζούσας πλούτῳ ἄλλοι
τε οἱ πάντες ἐκ τῆς Ἑλλάδος σοφισταί, οἳ τοῦτον τὸν χρόνον ἐτύγχανον ἐόντες, ὡς ἕκαστος αὐτῶν ἀπικνέοιτο, καὶ δὴ καὶ Σόλων ἀνὴρ Ἀθηναῖος, ὃς Ἀθηναίοισι νόμους κελεύ- σασι ποιήσας ἀπεδήμησε ἔτεα δέκα κατά θεωρίης πρόφασιν ἐκπλώσας, ἵνα δὴ μή τινα τῶν νόμων ἀναγκασθῇ λῦσαι, τῶν ἔθετο. Αὐτοὶ γὰρ οὐκ οἷοί τε ἦσαν αὐτὸ ποιῆσαι Ἀθηναῖοι· ὁρκίοισι γὰρ μεγάλοισι κατείχοντο δέκα ἔτεα χρήσεσθαι νόμοισι, τοὺς ἄν σφι Σόλων θῆται.
9
10 15 18
[Übersetzung]
— 9 προσεπικτωμένου v. προσ-επι-κτάομαί τινί τι jmdm. etw. noch dazu erwerben
— 10 ἀπικνέονται → DG (#5)
— Σάρδις = Σάρδεις (Akk.); → Karte
— ἀκμάζω in Blüte stehen
— 12 ἐόντες → DG (#16)
— ὡς ἕκαστος αὐτῶν ἀπικνέοιτο aus welchen Gründen auch immer ein jeder von ihnen kam
— 14 ἀποδημέω verreisen
— ἔτεα → DG (#16)
— κατά πρόφασιν unter dem Vorwand
— ἡ θεωρίη das sich in der Welt Umsehen
— 15 ἐκπλώω absegeln
— ἀναγκασθῇ → Stf und → Konjug.
— λῦσαι → Stf
— τῶν ἔθετο τῶν = οὕς; ἔθετο → Stf und → Konjug.
— 17 ὁρκίοισι → DG (#4); τὸ ὅρκιον = ὁ ὅρκος Eid
— 18 σφι → DG (#3)
— θῆται → Stf und → Konjug. (Konjunktiv!)
1,30
1
2 Αὐτῶν δὴ ὦν τούτων καὶ
τῆς θεωρίης ἐκδημήσας ὁ Σόλων εἵνεκεν ἐς Αἴγυπτον ἀπί- κετο παρὰ Ἄμασιν καὶ δὴ καὶ ἐς Σάρδις παρὰ Κροῖσον. Ἀπικόμενος δὲ ἐξεινίζετο ἐν τοῖσι βασιληίοισι ὑπὸ τοῦ Κροί- σου· μετὰ δὲ, ἡμέρῃ τρίτῃ ἢ τετάρτῃ, κελεύσαντος Κροίσου τὸν Σόλωνα θεράποντες περιῆγον κατὰ τοὺς θησαυρούς καὶ ἐπεδείκνυσαν πάντα ἐόντα μεγάλα τε καὶ ὄλβια. Θεησά- μενον δέ μιν τὰ πάντα καὶ σκεψάμενον ὥς οἱ κατὰ καιρὸν ἦν, εἴρετο ὁ Κροῖσος τάδε· „Ξεῖνε Ἀθηναῖε, παρ’ ἡμέας γὰρ περὶ σέο λόγος ἀπῖκται πολλὸς καὶ σοφίης εἵνεκεν τῆς σῆς καὶ πλάνης, ὡς φιλοσοφέων γῆν πολλὴν θεωρίης εἵνεκεν ἐπελή- λυθας· νῦν ὦν ἐπειρέσθαι με ἵμερος ἐπῆλθέ σε, εἴ τινα ἤδη πάν- των εἶδες ὀλβιώτατον.“
18
20 25 30
[Übersetzung]
— 18 ὦν → DG (#8)
— 19 θεωρίης der Gen. wie auch der von τούτων ist durch εἵνεκεν bedingt. Ordne so: ὁ Σόλων τούτων καὶ τῆς θεωρίης εἵνεκεν ἐκδημήσας ἐς Αἴγυπτον ἀπίκετο
— ἐκδημέω außer Landes gehen, verreisen
— ἀπίκετο, ἀπικόμενος → DG (#5) und → Stf
— 20 Ἄμασις Amasis;
— Σάρδις = Σάρδεις (Akk.); → Karte
— 21 ξεινίζω als Gastfreund aufnehmen
— τὰ βασίλεια Königspalast; → DG (#4)
— 22 μετά Adv. danach
— κελεύσαντος → Stf
— 23 θεράποντες ≈ θεραπεύοντες
— περιῆγον v. περι-άγω; vgl. → Stf
— κατὰ τοὺς θησαυρούς in der Schatzkammer
— 24 ἐπεδείκνυσαν vgl. → Stf
— θεησάμενον → Stf
— 25 σκεψάμενον → Stf
— οἱ → DG (#3)
— κατὰ καιρόν angemessen
— 26 εἴρετο Impf. v. εἴρομαι bzw. ἔρομαι = ἐρωτάω; vgl. → Stf
— 27 ἀπῖκται → DG (#5) und → Stf
— 28 ἡ πλάνη (cf. πλανάομαι) Irrfahrt, Irrtum, hier: Reise
— γῆν πολλήν viele Länder
— ἐπελήλυθας durchwandern vgl. → Stf
— 29 ὦν → DG (#8)
— ἐπ-ειρέσθαι noch dazu fragen
— ὁ ἵμερος Verlangen
— ἐπῆλθε + Dat. überkommen vgl. → Stf
— 30 εἶδες → Stf
— ὀλβιώτατον → Komparation
3
4 5 Ὃ μὲν ἐλπίζων εἶναι ἀνθρώπων ὀλβιώ-
τατος ταῦτα ἐπειρώτα· Σόλων δὲ οὐδὲν ὑποθωπεύσας ἀλλὰ τῷ ἐόντι χρησάμενος λέγει· „Ὦ βασιλεῦ, Τέλλον Ἀθηναῖον.“ Ἀποθωμάσας δὲ Κροῖσος τὸ λεχθὲν εἴρετο ἐπιστρεφέως· „Κοίῃ δὴ κρίνεις Τέλλον εἶναι ὀλβιώτατον;“ Ὀ δὲ εἶπε „Τέλλῳ τοῦτο μὲν τῆς πόλιος εὖ ἡκούσης παῖδες ἦσαν καλοί τε κἀγαθοί, καί σφι εἶδε ἅπασι τέκνα ἐκγενόμενα καὶ πάντα παραμείναντα· τοῦτο δὲ τοῦ βίου εὖ ἥκοντι, ὡς τὰ παρ’ ἡμῖν, τελευτὴ τοῦ βίου λαμπροτάτη ἐπεγένετο· γενομένης γὰρ Ἀθηναίοισι μάχης πρὸς τοὺς ἀστυγείτονας ἐν Ἐλευσῖνι, βοηθήσας καὶ τροπὴν ποιήσας τῶν πολεμίων ἀπέθανε κάλλιστα, καί μιν Ἀθηναῖοι δημοσίῃ τε ἔθαψαν αὐτοῦ, τῇ περ ἔπεσε, καὶ ἐτίμησαν μεγάλως.“
30
35 40
[Übersetzung]
— 31 ὑποθωπεύω ein wenig schmeicheln
— 32 τῷ ἐόντι ≈ τῇ ἀλήθειᾳ; Dat. abh. v. χρησάμενος → Stf
— 33 ἀπο-θωμάσας (ion.) = verstärktes θαυμάσας → Stf → DG (#6)
— λεχθέν → Stf
— εἴρετο s. o. Z. 9
— ἐπιστρεφέως gespannt
— κοίῃ (ὁδῷ) warum → DG (#3)
— 34 ὀλβιώτατον → Komparation
— εἶπε → Stf
— 34–37 τοῦτο μέν … τοῦτο δέ einerseits … anderseits
— 35 πόλιος → DG (#6)
— εὖ ἡκούσης = εὖ ἐχούσης
— 36 εἶδε → Stf
— τέκνα ἐκγενόμενα Enkel; vgl. → Stf
— παραμείναντα am Leben bleiben; vgl. → Stf
— 37 τοῦ βίου εὖ ἥκοντι dem es im Leben gut ging
— ὡς τὰ παρ’ ἡμῖν für unsere Verhältnisse
— 38 λαμπροτάτη → Komparation
— ἐπ-εγένετο dazu-werden, dazu-entstehen; vgl. → Stf
— γενομένης → Stf
— 39 ὁ άστυγείτων, -ονος Nachbar
— Ἐλευσίς, -ῖνος Eleusis
— βοηθήσας → Stf
— 40 ποιήσας → Stf
— τροπὴν ποιήσας τῶν πολεμίων: τοὺς πολεμίους τρέψας → Stf
— ἀπέθανε → Stf
— 41 ἔθαψαν → Stf
— τῇ περ ≈ οὗ wo
— ἔπεσε → Stf
— 42 ἐτίμησαν → Stf
|
|||
|