|
|||
Xenophon, Memorabilia1,1,10–16: Sokrates’ tägliche Beschäftigung |
|||
1,1
Griechischer Text
Z.
Kommentar / Übersetzung
10
11 Ἀλλὰ μὴν ἐκεῖνός γε ἀεὶ μὲν ἦν ἐν τῷ φανερῷ. Πρῴ τε γὰρ εἰς τοὺς
περιπάτους καὶ τὰ γυμνάσια ᾔει καὶ πληθούσης ἀγορᾶς ἐκεῖ φανερὸς ἦν καὶ τὸ λοιπὸν ἀεὶ τῆς ἡμέρας ἦν, ὅπου πλείστοις μέλλοι συνέσεσθαι. Καὶ ἔλεγε μὲν ὡς τὸ πολύ, τοῖς δὲ βουλομένοις ἐξῆν ἀκούειν. Οὐδεὶς δὲ πώποτε Σωκράτους οὐδὲν ἀσεβὲς οὐδὲ ἀνόσιον οὔτε πράττοντος εἶδεν οὔτε λέγοντος ἤκουσεν. 5
[Übersetzung]
– 1 τὸ φανερόν, οῦ Öffentlichkeit
– πρῴ früh am Morgen
– 2 ὁ περίπατος, ου Säulenhalle
– ᾔει → Konjug.
– πλήθω sich füllen
– 3 τὸ λοιπόν adv.: im Übrigen
– τῆς ἡμέρας jeden Tag (distributiver Genitiv)
– ὅπου wo (auch immer)
– μέλλοι → Stf → Konjug.
– συν-έσεσθαι Fut. v. σύν-ειμι → Konjug.
– 4 ὡς τὸ πολύ adv.: meistens, gewöhnlich
– πώποτε jemals
– 5 ἀ-σεβής, ές: α privativum, Ggs. zu εὐσεβής
– εἶδεν → Stf
– 6 ἤκουσεν → Stf
Οὐδὲ γὰρ περὶ τῆς τῶν πάντων φύσεως, ᾗπερ τῶν ἄλλων οἱ πλεῖστοι,
διελέγετο σκοπῶν, ὅπως ὁ καλούμενος ὑπὸ τῶν σοφιστῶν κόσμος ἔχει καὶ τίσιν ἀνάγκαις ἕκαστα γίγνεται τῶν οὐρανίων, ἀλλὰ καὶ τοὺς φροντίζοντας τὰ τοιαῦτα μωραίνοντας ἀπεδείκνυε.
7
10
[Übersetzung]
– 7 ᾗπερ wie
– 8 διελέγετο beachte von hier an den Tempuswechsel! → Aspekt
– σκοπῶν Part. Präs. v. σκοπέω
– 9 ὅπως Adv. wie, auf welche Weise
– 10 τίσιν v. τίς
– τὰ οὐράνια, ων Himmels-erscheinungen
– 11 μωραίνω dumm sein od. handeln
12
Καὶ πρῶτον μὲν αὐτῶν ἐσκόπει,
πότερόν ποτε νομίσαντες ἱκανῶς ἤδη τἀνθρώπινα εἰδέναι ἔρχονται ἐπὶ τὸ περὶ τῶν τοιούτων φροντίζειν, ἢ τὰ μὲν ἀνθρώπινα παρέντες, τὰ δαιμόνια δὲ σκοποῦντες, ἡγοῦνται τὰ προσήκοντα πράττειν.
12
15
[Übersetzung]
– 13–15 πότερον … ἤ ob … oder (ob)
– 13 ποτε → Tabelle
– νομίσαντες vgl. Aorist der T-Stöcke
– τἀνθρώπινα Krasis aus τὰ ἀνθρώ-πινα; ἀνθρώπινος = ἀνθρώπειος
– εἰδέναι → Konjug.
– 15 παρέντες v. παρ-ίημι („daneben“ lassen ⇒) beiseite od. unbeachtet lassen → Stf → Konjug.
– τὰ προσήκοντα (Part. v. προσήκει) das, was sich gehört, das Gehörige
13
Ἐθαύμαζε δ᾽ εἰ μὴ φανερὸν αὐτοῖς ἐστιν, ὅτι ταῦτα οὐ δυνατόν ἐστιν
ἀνθρώποις εὑρεῖν. Ἐπεὶ καὶ τοὺς μέγιστον φρονοῦντας ἐπὶ τῷ περὶ τούτων λέγειν οὐ ταὐτὰ δοξάζειν ἀλλήλοις, ἀλλὰ τοῖς μαινομένοις ὁμοίως διακεῖσθαι πρὸς ἀλλήλους. 20
[Übersetzung]
– 17 θαυμάζειν εἰ sich wundern, ob
– εὑρεῖν → Stf
– 18 ἐπεί denn; Fortführung des Referats, was Sokr. sagte, d. h. indirekte Rede. Die Antithese steht folgl. im AcI: τοὺς … φρονοῦντας … οὐ … δοξάζειν …, ἀλλὰ … διακεῖσθαι …
– μέγιστον φρονέω (ἐπί τινι) sehr stolz (auf etw.) sein
– 19 δοξάζειν meinen, vermuten
– ταὐτά (Krasis aus τὰ αὐτά) dasselbe
– διακεῖσθαι → Stf
14
Τῶν τε γὰρ μαινομένων τοὺς μὲν οὐδὲ τὰ δεινὰ δεδιέναι, τοὺς δὲ καὶ τὰ μὴ φοβερὰ φοβεῖσθαι, καὶ τοῖς μὲν οὐδ᾽ ἐν ὄχλῳ δοκεῖν αἰσχρὸν εἶναι λέγειν ἢ ποιεῖν ὁτιοῦν, τοῖς δὲ οὐδ᾽ ἐξιτητέον εἰς ἀνθρώπους εἶναι δοκεῖν, καὶ τοὺς μὲν οὔθ᾽ ἱερὸν οὔτε βωμὸν οὔτ᾽ ἄλλο τῶν θείων οὐδὲν τιμᾶν, τοὺς δὲ καὶ λίθους καὶ ξύλα τὰ τυχόντα καὶ θηρία σέβεσθαι· τῶν τε περὶ τῆς τῶν πάντων φύσεως μεριμνώντων τοῖς μὲν δοκεῖν ἓν μόνον τὸ ὂν εἶναι, τοῖς δ᾽ ἄπειρα τὸ πλῆθος, καὶ τοῖς μὲν ἀεὶ πάντα κινεῖσθαι, τοῖς δ᾽ οὐδὲν ἄν ποτε κινηθῆναι, καὶ τοῖς μὲν πάντα γίγνεσθαί τε καὶ ἀπόλλυσθαι, τοῖς δὲ οὔτ᾽ ἂν γενέσθαι ποτὲ οὐδὲν οὔτε ἀπολεῖσθαι.
[Übersetzung]
15
Ἐσκόπει δὲ περὶ αὐτῶν καὶ τάδε, ἆρ᾽, ὥσπερ οἱ τἀνθρώπεια μανθάνοντες ἡγοῦνται τοῦθ᾽ ὅ τι ἂν μάθωσιν ἑαυτοῖς τε καὶ τῶν ἄλλων ὅτῳ ἂν βούλωνται ποιήσειν, οὕτω καὶ οἱ τὰ θεῖα ζητοῦντες νομίζουσιν, ἐπειδὰν γνῶσιν αἷς ἀνάγκαις ἕκαστα γίγνεται, ποιήσειν, ὅταν βούλωνται, καὶ ἀνέμους καὶ ὕδατα καὶ ὥρας καὶ ὅτου ἂν ἄλλου δέωνται τῶν τοιούτων, ἢ τοιοῦτον μὲν οὐδὲν οὐδ᾽ ἐλπίζουσιν, ἀρκεῖ δ᾽ αὐτοῖς γνῶναι μόνον ᾗ τῶν τοιούτων ἕκαστα γίγνεται.
[Übersetzung]
16
Περὶ μὲν οὖν τῶν ταῦτα πραγματευομένων τοιαῦτα ἔλεγεν.
Αὐτὸς δὲ περὶ τῶν ἀνθρωπείων ἀεὶ διελέγετο σκοπῶν, τί εὐσεβές, τί ἀσεβές, τί καλόν, τί αἰσχρόν, τί δίκαιον, τί ἄδικον, τί σωφροσύνη, τί μανία, τί ἀνδρεία, τί δειλία, τί πόλις, τί πολιτικός, τί ἀρχὴ ἀνθρώπων, τί ἀρχικὸς ἀνθρώπων, καὶ περὶ τῶν ἄλλων, ἃ τοὺς μὲν εἰδότας ἡγεῖτο καλοὺς κἀγαθοὺς εἶναι, τοὺς δ᾽ ἀγνοοῦντας ἀνδραποδώδεις ἂν δικαίως κεκλῆσθαι. 21 25
[Übersetzung]
– 21 ἀσεβής, ές α privativum, Ggs. zu εὐσεβής
– 22 ἡ μανία Wahnsinn, Raserei
– 23 ἡ δειλία Subst. zu δειλός
– πολιτικός hier: Staatsbürger
– ἀρχικός hier: Herrscher
– 24 ἅ (Akk. graecus) in Bezug auf das; ordne den Satz so: ἃ ἡγεῖτο τοὺς μὲν εἰδότας καλοὺς κἀγαθοὺς εἶναι: von ἡγεῖτο hängt der AcI ab, wobei τοὺς μὲν εἰδότας der Akk. ist und καλοὺς κἀγαθοὺς εἶναι der Inf.
– 25 τοὺς δ᾽ ἀγνοοῦντας es wird der AcI, abh. v. ἡγεῖτο, weitergeführt: τοὺς δ᾽ ἀγνοοῦντας ist der Akk., ἀνδραποδώδεις … κεκλῆσθαι der Inf.
– ἀνδραποδώδης, ες sklavisch, sklavisch gesinnt
– κεκλῆσθαι → Stf
|
|||