5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60 |
ΣΩ. Eἶεν· εἰ οὖν δὴ ταῦτα ἀληθῆ, ὦ Πῶλε, τίς ἡ
μεγάλη χρεία ἐστὶν τῆς ῥητορικῆς; δεῖ μὲν γὰρ δὴ ἐκ τῶν
νῦν ὡμολογημένων αὐτὸν ἑαυτὸν μάλιστα φυλάττειν ὅπως
μὴ ἀδικήσει, ὡς ἱκανὸν κακὸν ἕξοντα. οὐ γάρ;
ΠΩΛ. Πάνυ γε.
ΣΩ. Ἐὰν δέ γε ἀδικήσῃ ἢ αὐτὸς ἢ ἄλλος τις ὧν ἂν
κήδηται, αὐτὸν ἑκόντα ἰέναι ἐκεῖσε ὅπου ὡς τάχιστα
δώσει δίκην, παρὰ τὸν δικαστὴν ὥσπερ παρὰ τὸν ἰατρόν,
σπεύδοντα ὅπως μὴ ἐγχρονισθὲν τὸ νόσημα τῆς ἀδικίας
ὕπουλον τὴν ψυχὴν ποιήσει καὶ ἀνίατον· ἢ πῶς λέγο-
μεν, ὦ Πῶλε, εἴπερ τὰ πρότερον μένει ἡμῖν ὁμολογήματα;
οὐκ ἀνάγκη ταῦτα ἐκείνοις οὕτω μὲν συμφωνεῖν, ἄλλως
δὲ μή;
ΠΩΛ. Τί γὰρ δὴ φῶμεν, ὦ Σώκρατες;
ΣΩ. Ἐπὶ μὲν ἄρα τὸ ἀπολογεῖσθαι ὑπὲρ τῆς ἀδικίας
τῆς αὑτοῦ ἢ γονέων ἢ ἑταίρων ἢ παίδων ἢ πατρίδος ἀδικούσης
οὐ χρήσιμος οὐδὲν ἡ ῥητορικὴ ἡμῖν, ὦ Πῶλε, εἰ μὴ εἴ τις
ὑπολάβοι ἐπὶ τοὐναντίον — κατηγορεῖν δεῖν μάλιστα μὲν
ἑαυτοῦ, ἔπειτα δὲ καὶ τῶν οἰκείων καὶ τῶν ἄλλων ὃς ἂν
ἀεὶ τῶν φίλων τυγχάνῃ ἀδικῶν, καὶ μὴ ἀποκρύπτεσθαι ἀλλ᾽
εἰς τὸ φανερὸν ἄγειν τὸ ἀδίκημα, ἵνα δῷ δίκην καὶ ὑγιὴς
γένηται, ἀναγκάζειν τε αὑτὸν καὶ τοὺς ἄλλους μὴ ἀποδειλιᾶν
ἀλλὰ παρέχειν μύσαντα εὖ καὶ ἀνδρείως ὥσπερ τέμνειν
καὶ κάειν ἰατρῷ, τὸ ἀγαθὸν καὶ καλὸν διώκοντα, μὴ ὑπολογι-
ζόμενον τὸ ἀλγεινόν, ἐὰν μέν γε πληγῶν ἄξια ἠδικηκὼς
ᾖ, τύπτειν παρέχοντα, ἐὰν δὲ δεσμοῦ, δεῖν, ἐὰν δὲ ζημίας,
ἀποτίνοντα, ἐὰν δὲ φυγῆς, φεύγοντα, ἐὰν δὲ θανάτου, ἀπο-
θνῄσκοντα, αὐτὸν πρῶτον ὄντα κατήγορον καὶ αὑτοῦ καὶ
τῶν ἄλλων οἰκείων καὶ ἐπὶ τοῦτο χρώμενον τῇ ῥητορικῇ,
ὅπως ἂν καταδήλων τῶν ἀδικημάτων γιγνομένων ἀπαλλάτ-
τωνται τοῦ μεγίστου κακοῦ, ἀδικίας. φῶμεν οὕτως ἢ μὴ
φῶμεν, ὦ Πῶλε;
ΠΩΛ. Ἄτοπα μέν, ὦ Σώκρατες, ἔμοιγε δοκεῖ, τοῖς μέντοι
ἔμπροσθεν ἴσως σοι ὁμολογεῖται.
ΣΩ. Οὐκοῦν ἢ κἀκεῖνα λυτέον ἢ τάδε ἀνάγκη συμβαίνειν;
ΠΩΛ. Ναί, τοῦτό γε οὕτως ἔχει.
ΣΩ. Τοὐναντίον δέ γε αὖ μεταβαλόντα, εἰ ἄρα δεῖ τινα
κακῶς ποιεῖν, εἴτ᾽ ἐχθρὸν εἴτε ὁντινοῦν, ἐὰν μόνον μὴ αὐτὸς
ἀδικῆται ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ – τοῦτο μὲν γὰρ εὐλαβητέον — ἐὰν
δὲ ἄλλον ἀδικῇ ὁ ἐχθρός, παντὶ τρόπῳ παρασκευαστέον, καὶ
πράττοντα καὶ λέγοντα, ὅπως μὴ δῷ δίκην μηδὲ ἔλθῃ παρὰ
τὸν δικαστήν· ἐὰν δὲ ἔλθῃ, μηχανητέον ὅπως ἂν διαφύγῃ
καὶ μὴ δῷ δίκην ὁ ἐχθρός, ἀλλ᾽ ἐάντε χρυσίον ᾖ ἡρπακὼς
πολύ, μὴ ἀποδιδῷ τοῦτο ἀλλ᾽ ἔχων ἀναλίσκῃ καὶ εἰς ἑαυτὸν
καὶ εἰς τοὺς ἑαυτοῦ ἀδίκως καὶ ἀθέως, ἐάντε αὖ θανάτου
ἄξια ἠδικηκὼς ᾖ, ὅπως μὴ ἀποθανεῖται, μάλιστα μὲν μηδέ-
ποτε, ἀλλ᾽ ἀθάνατος ἔσται πονηρὸς ὤν, εἰ δὲ μή, ὅπως ὡς
πλεῖστον χρόνον βιώσεται τοιοῦτος ὤν. ἐπὶ τὰ τοιαῦτα
ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Πῶλε, ἡ ῥητορικὴ χρήσιμος εἶναι, ἐπεὶ τῷ
γε μὴ μέλλοντι ἀδικεῖν οὐ μεγάλη τίς μοι δοκεῖ ἡ χρεία
αὐτῆς εἶναι, εἰ δὴ καὶ ἔστιν τις χρεία, ὡς ἔν γε τοῖς
πρόσθεν οὐδαμῇ ἐφάνη οὖσα.
ΚΑΛ. Εἰπέ μοι, ὦ Χαιρεφῶν, σπουδάζει ταῦτα Σωκράτης
ἢ παίζει;
ΧΑΙ. Ἐμοὶ μὲν δοκεῖ, ὦ Καλλίκλεις, ὑπερφυῶς σπου-
δάζειν· οὐδὲν μέντοι οἷον τὸ αὐτὸν ἐρωτᾶν.
ΚΑΛ. Νὴ τοὺς θεοὺς ἀλλ᾽ ἐπιθυμῶ. εἰπέ μοι, ὦ Σώ-
κρατες, πότερόν σε θῶμεν νυνὶ σπουδάζοντα ἢ παίζοντα; εἰ
μὲν γὰρ σπουδάζεις τε καὶ τυγχάνει ταῦτα ἀληθῆ ὄντα ἃ
λέγεις, ἄλλο τι ἢ ἡμῶν ὁ βίος ἀνατετραμμένος ἂν εἴη τῶν ἀν-θρώπων καὶ πάντα τὰ ἐναντία πράττομεν, ὡς ἔοικεν, ἢ ἃ δεῖ; |
1 Eἶεν: (phraseol.) So sei es
2 ἡ ῥητορική: die Redekunst
3 ἐκ τῶν νῦν ὡμολογημένων: τὰ ὡμολογημένα = Part. Perf. Pass. v. ὁμολογέω; die Zugeständnisse
6 ὧν: Assimilation der Relativums, s. 78B3
7 ἐκεῖσε: ἐκεῖ-σε, Ortsadverb ἐκεῖ und Richtungs- partikel σε: dorthin
— ὅπου: relatives Ortsadverb: wo
8 δώσει δίκην: δίκην δίδωμι: bestraft werden
9 ὅπως: Finalsatz
— ἐγχρονισθὲν: Aor. Pass. in medial-reflexivem Sinn, von ἐγχρονίζω verjähren, einwurzeln
— τὸ νόσημα, -ατος: Krankheit
10 ὕπουλος: verdorben
— ἀν-ίατος: un-heilbar
11 ὁμολογήματα: vgl. oben zu Z. 3
12 συμφωνέω: zusammenstimmen (vgl. „Symphonie“)
16 αὑτοῦ ἢ γονέων ἢ …: die mit ἢ verknüpfte Reihe der Genitive steht attributiv zu τῆς ἀδικίας — γονέων: οἱ γονεῖς die Eltern
20 ἀποκρύπτεσθαι: ≈ κρύπτεσθαι (reflexives Medium)
21 τὸ ἀδίκημα: die (einzelne) Unrechtstat
— ἵνα: Finalsatz
— δῷ δίκην: vgl. oben zu Z. 8
22 ἀποδειλιᾶν: feige sein
23 μύσαντα: mit geschlossenen Augen, bezieht sich auf αὐτόν in Z. 22
24 ὑπολογιζόμενον: ὑπολογίζομαι anrechnen, berücksichtigen
25 πληγῶν: ἡ πληγήSchlag, Stoß
— ἠδικηκὼς ᾖ: Perf. von ἀδικέω, gebildet mit dem Part. und einer Form von εἶναι.
26 τύπτειν: schlagen
— δεσμοῦ: erg. ἄξια, und so auch bei den folgenden Genitiven ζημίας, φυγῆς, θανάτου
— δεῖν: binden — ζημίας: Geldstrafe
27 ἀποτίνοντα: erg. ζημία zahlen
— φυγῆς: hier: Verbannung
28 κατήγορον: ὁ κατήγορος der Ankläger
|